JavaScript'te tarih ve saat işlemlerini Date() nesnesi ile yaparız.

new Date() - Bugünün Tarih ve Saati

JavaScript Kodu

<div id="ts1"></div>

<script>
   document.getElementById("ts1").innerHTML = Date();
</script>

Görünümü

Mon Jan 19 2015 14:02:06 GMT+0200 (Türkiye Standart Saati)

Date() Nesnesinin Yöntemleri

Yöntem	İşlevi	Sonuç
getTime()	1.1.1970'den bugüne geçen zamanı milisaniye olarak yazar	1421669221257
toUTCString()	UTC formatıyla yazar	Mon, 19 Jan 2015 12:07:01 GMT
getDay()	Haftanın gününü 0 - 6 arasında bir rakam olarak belirtir. 0 = Pazar kabul edilir.	1
getFullYear()	Yılı yazar	2015
getDate()	Günü yazar (1 - 31 arasında)	19
getMonth()	Ayı yazar (1 - 12 arasında)	0
getHours()	Saati yazar	14
getMinutes()	Dakikayı yazar	07
getSeconds()	Saniyeyi yazar	01

Farklı Bir Tarih Belirlemek

Date() nesnesi bu şekliyle şu andaki tarihi ve saati verir. Ancak bazen kendimiz bir tarih belirlemek isteyebiliriz. Bunun için parantez arasında tarihe yer verebiliriz.

new Date(yıl, ay, gün, saat, dakika, saniye, milisaniye);

Örneğin 22 Şubat 1984'ten günümüze kadar geçen süreyi hesap etmek istersek;

JavaScript Kodu

Toplam <span id="ts2"></span> gündür yaşıyorsun!

<script>
   var simdi = new Date();
   var tarih = new Date(1984, 2, 22, 14, 0, 0, 0);
   var gecen = new Date(simdi - tarih);

   var saniye = Math.floor((simdi - tarih)/1000);
   var dakika = Math.floor(saniye/60);
   var saat = Math.floor(dakika/60);
   var gunler = Math.floor(saat/24);

   document.getElementById("ts2").innerHTML = gunler;
</script>

Görünümü

Toplam 11260 gündür yaşıyorsun!

Sayılarla ilgili işlem yaparken Math nesnesi bize yardımcı olur.

Math.random() - Rastgele Sayı Oluşturmak

0 ile 1 arasında rastgele sayı üretir.

JavaScript Kodu

<button onclick="rastgele()">Sayı Üret</button>

<div id="sayi"></div>

<script>
function rastgele() {
    document.getElementById("sayi").innerHTML = Math.random();
}
</script>

Görünümü

---

Math.min() - Verilen Dizede En Küçük Sayıyı Bulmak

JavaScript Kodu

Math.min(0, 150, 30, 20, -8);   // -8 çıkar

Math.max() - Verilen Dizede En Büyük Sayıyı Bulmak

JavaScript Kodu

Math.max(0, 150, 30, 20, -8);   // 150 çıkar

Math.round() - Tam Sayıya Yuvarlamak

JavaScript Kodu

Math.round(4.7);  // 5 eder
Math.round(4.4);  // 4 eder

Math.ceil() - Bir Üst Tam Sayıya Tamamlamak

JavaScript Kodu

Math.ceil(4.4);   // 5 eder

Math.floor() - Bir Alt Tam Sayıya Tamamlamak

JavaScript Kodu

Math.floor(4.7);   // 4 eder

Fonksiyonlar, çağırıldıklarında belli işlemleri yapan kod gruplarıdır. Bunlar script içerisinde yer alır ancak kullanılmadıkları sürece çalıştırılmaz.

Fonksiyon Yapısı

Bir fonksiyon oluşturulurken aşağıdaki formatta kod yazılır:

JavaScript Kodu

function fonksiyonAdı ( varsa parametreler )
{
   çalıştırılacak kodlar
}

• fonksiyonAdı - Fonksiyonuna bir isim verin. Çalıştırırken bunu kullanacaksınız.
• parametre - Fonksiyonun çalışırken ihtiyaç duyacağı ya da işleyeceği değişkenlerdir. Hiç kullanmayabilirsiniz. Birden fazla ise aralarına virgül koymalısınız.

Bir Fonksiyonu Çalıştırmak

Bir fonksiyon;

• Bir olay gerçekleştiğinde (örneğin butona basılması vs.)
• JavaScript kodları yardımıyla çağırılırsa
• Kendiliğinden (kendi içerisinde çağırır)

durumlarında çalışır.

Fonksiyonu çalıştırırken fonksiyon adı yazılır, parantez açılıp parametre varsa yazılır ve parantez kapatılır. Parametreler, fonksiyonda belirtildiği sırada olmalıdır.

JavaScript Kodu

// Fonksiyonu oluştururken;

function fonksiyonum(parametre1, parametre2)
{
   // kodlar buraya gelecek
}

// Fonksiyonu çağırırken;

fonksiyonum(parametre1, parametre2);

Fonksiyondan Veri Elde Etmek (return)

Fonksiyonlar sadece kod parçalarını çalıştırmaz. Ayrıca çıkardıkları sonuçları da iletirler. Bunun içinreturn kodu kullanılır.

Örneğin bir fonksiyon yazalım, kendisine verilen iki sayıyı çarpıp sonucu yine bize iletsin.

JavaScript Kodu

var x = Carp(4, 3);

function Carp(a, b)
{
   return a * b;
}

x'in değeri 12 olacaktır.

Ayrıca return sadece veri getirmek için değil, fonksiyonu sonlandırmak için de iyi bir yoldur. Çünküreturn; kullanıldığı yerden itibaren fonksiyonun diğer kodları çalıştırılmayacaktır.

Döngüler aynı kodu farklı değişkenlerle döndürmemizi sağlar. FOR ve WHILE, JavaScript'te sıklıkla kullanılan iki döngü komutudur.

Varsayalım 5 elemanlı meyveler adında bir dizemiz var. Döngü kullanmadan bunları yazdırmak için uzunca aşağıdaki kodu yazmamız gerekirdi;

JavaScript Kodu

kelime += meyveler[0] + "<br/>";
kelime += meyveler[1] + "<br/>";
kelime += meyveler[2] + "<br/>";
kelime += meyveler[3] + "<br/>";
kelime += meyveler[4] + "<br/>";

Fakat FOR döngüsü kullansaydık işte bu kadar kısa olacaktı:

JavaScript Kodu

for( i = 0; i < meyveler.length; i++ )
{
   kelime += meyveler[i] + "<br/>";
}

O halde böyle kullanışlı bir şeyi kodlarınızda kullanmak için öğrenmeye hazır olun.

FOR Döngüsü

Kullanırken noktalı virgülle ayrılmış üç bilgi girmemiz gerekir;

for ( ifade 1; ifade 2; ifade 3 )

• ifade 1: Döngü öncesi uygulanacak kodlar
• ifade 2: Döngünün hangi şartlarda devam edeceği
• ifade 3: Döngü içindeki kodların uygulanması her tamamlandığında çalıştırılacak kodlar

Örneğin şu ifadeyi yorumlayalım:

for (i = 0; i < 5; i++ )

Burada i = 0, i adlı bir değişken yaratıp 0 değerini verdiğimizi belirtiyor. i < 5, i, 5'ten küçükse döngü devam eder. Ne zaman ki eşit ya da büyük olursa döngü sona erer. Sondaki i++ ise döngü içindeki kodlar her çalıştırıldıktan sonra i değişkeninin değerini 1 arttırmasını ister. Sonuçta döngü i = 0 ile başlayıp her seferde artarak i = 4 olduğunda son kez çalıştırılıp bitecektir. Toplamda 5 kez kodlar çalıştırılır.

FOR/IN Döngüsü

Nesnelerin barındırdığı verileri yazdırmayı sağlar. Örneği inceleyin;

JavaScript Kodu

var kisi = {ad:"Murat", soyad:"Elicaliskan", yas:30};

var mesaj = "";
var x;
for (x in kisi) {
    mesaj += kisi[x];
}

// mesaj değişken "Murat Elicaliskan 30" olacaktır.

WHILE Döngüsü

while( koşul ) { kodlar } şeklinde kullanımı olan bu döngü koşul sağlandığı sürece tekrar edecektir. Örneğe bakalım;

JavaScript Kodu

var mesaj = "";

var i = 0;

while( i < 10 )
{
   mesaj = "Benim sayım " + i + "<br />";

   i++;
}

Koşul i'nin 10'dan küçük olması. WHILE'ın çalıştırdığı kodlara bakarsanız i++ yani i'nin bir arttırılması istenmiş. Bu sayede i = 0, i = 1 ... i = 9 olur ancak i = 10 olmaz. Çünkü koşul i'nin 10'dan küçük olması şartını koymuş.

DO/WHILE Döngüsü

WHILE koduna benzer şekilde çalışır. Fakat bu kez koşulun kontrol edildiği yer döngünün başında değil sonundadır.

JavaScript Kodu

do {
    mesaj += "Benim sayım " + i + "<br />";
    i++;
}
while (i < 10);

Döngüyü Sonlandırmak (break)

JavaScript'te çalışmakta olan bir döngü break komutuyla durdurulabilir. Aşağıdaki örnekte 10'dan küçükse çalıştır anlamı içerse de i = 3 olduğunda döngü sonlandırılacaktır. Çünkü break kodu kullanıldı.

JavaScript Kodu

for (i = 0; i < 10; i++)
{
    if (i == 3)
    {
       break;
    }

    text += "Benim sayım " + i + "<br />";
}

Sonraki Tekrara Geçmek (continue)

Döngü tekrarlardan oluşur. Bazı tekrarları hızlı geçmek ve sonraki tekrardan devam etmek isteyebilirsiniz. Bu durum için kullanacağınız kod continue.

JavaScript Kodu

var ileti = "";

for (i = 0; i <= 10; i++)
{
    if (i == 3)
       continue;

    ileti += "Benim sayım " + i + "<br />";
}

Yukarıdaki kod çalıştırıldığında "Benim sayım 3" ifadesinin atlandığını göreceksiniz.

IF, ELSE IF, ELSE, FOR, WHILE gibi kod blokları içeren komutlar kullanırken eğer yazacağımız kod tek satırsa kıvrımlı parantez {} kullanmadan alt satıra kodu yazabiliriz. Örneğin;

for ( i = 0; i < 5; i++ )
    mesaj += "Benim sayım " + i + " <br />";

Farklı durumlarda farklı işlemler yapmak gerekebilir. Bu durumların tespit edilmesi için koşul ifadeleri bize yardımcı olur.

Şartların sağlanıp sağlanılmadığını tespit ederken standart üç ifade kullanılır. Bunlar if, else if ve else'dir. Örneği inceleyelim;

JavaScript Kodu

var mesaj = "";

var saat = 5;

if ( saat < 10 )
{
    mesaj = "İyi sabahlar";
}
else if ( saat < 20 )
{
    mesaj = "İyi günler";
}
else
{
    mesaj = "İyi akşamlar";
}

Örnekte saat değişkeni 5 olarak belirtilmiştir. Bu değişkenin sayısal değerine göre mesaj değişkeninin şekillenmesi isteniyor. Eğer saat 10'dan küçükse "İyi sabahlar", eğer 20'den küçükse "İyi günler", hiçbiri değilse "İyi akşamlar" demesi sağlanıyor. Dikkatli incelendiğinde parantez içerisinde koşullara yer veriliyor.

• if ( koşul sağlanıyorsa ) { şunları yap }
• else if ( koşul sağlanıyorsa ) { şunları yap }
• else { şunları yap }

Koşul oluştururken mutlaka IF ile başlanır. Parantez içinde koşul belirtilir ve yapılacaklar kıvrımlı parantez içinde yazılır.

ELSE IF kullanmak için öncelikle IF kullanmış olmak gereklidir. Yani IF kullanmadan ELSE IF ile bir kontrol yapılamaz. "O olmadı bari bunu dene" anlamı taşır.

ELSE kullanırken parantez açılmaz ve koşul yazılmaz. ELSE, diğer tüm if ve else ifler çalışmadıysa, yani hiçbir koşul sağlanılamadıysa yapılacak şeyi belirtir.

Koşul Operatörleri

Koşul ifadeleri mantıksal değerlerdir. Doğru (true) ya da yanlış (false) olabilirler. İki eşittir (==) bir koşul ifadesidir ve iki değişken ya da değerin denkliğini doğrulamayı sağlar. Örneğin;

JavaScript Kodu

var x = 5;

var y = 6;

var sonuc = "";

if ( x == y )
{
   sonuc = "Birbirine eşit";
}

Şimdi bu koşul ifadelerini ve anlamlarını listeleyelim:

Karşılaştırmalar

NOT: Aşağıdaki örneklerde x'in değeri 5 alınacaktır!

İşaret	Anlamı	Koşul İfadesi	Sonuç
==	Birbirine eşitse	x == 8	false
		x == 5	true
!=	Eşit değilse	x != 8	true
===	Türleri eşitse	x === "5"	false
		x === 5	true
!==	Türleri eşit değilse	x !== "5"	true
>	Büyükse	x > 8	false
<	Küçükse	x < 8	true
>=	Büyük veya eşitse	x >= 8	false
<=	Küçük veya eşitse	x <= 8	true

Mantıksal İfadeler

NOT: Aşağıdaki örneklerde x = 6 ve y = 3 alınacaktır!

İşaret	Anlamı	Koşul İfadesi	Sonuç
&&	ve	x < 10 && y > 1	true
||	veya	x == 5 || y == 5	false
!	değilse	!(x == y)	true

Mantıksal ifadelerden ve (&&) bağlacında her iki durum da doğru ise koşul sağlanır. Eğer veya (||) bağlacı kullanılmışsa belirtilen koşullardan sadece biri doğru olsa da önerme doğrudur.

Koşul İfadelerini Tek Satırda Kullanmak

JavaScriptte koşul ifadelerinde if kullanmak yerine tek satırda ( koşul ) ? doğruysa : yanlışsa;yapısını da kullanabiliriz. Aşağıdaki iki kullanım da aynı işi görecektir;

JavaScript Kodu

var mesaj = "Yaşınız 18'den ";

if ( yas >= 18 )
{
   mesaj += "büyük!";
}
else
{
   mesaj += "küçük!";
}

JavaScript Kodu

var yas = 19;

var mesaj = "Yaşınız 18'den ";

mesaj += ( yas >= 18 ) ? "büyük!" : "küçük";

JavaScript'teki Switch kodu bir ifadeden çıkan sonuca göre işlem yapmamızı sağlar.

Bu kodun temel yapısı aşağıdaki şekildedir;

JavaScript Kodu

var x = 1;
var mesaj = "";

switch( x )
{
   case 2:
      mesaj = "Sayı: 2";
      break;
   case 1:
      mesaj = "Sayı: 1";
      break;
   default:
      mesaj = "Sayım 1 ya da 2 değil!";
}

switch( ifade ) kodunda ifadede elde edilen sonuç case deger: ile eşit ise, o kodlar çalıştırılır.break; kodların sonuna eklenir ve switch'ten çık anlamına gelir.

Eğer elde edilen sonuç case ile belirtilenlerin hiçbirine uymuyorsa default: kullanılan kısmın çalıştırılmasını sağlayabiliriz.

JavaScript Kodu

switch (new Date().getDay())
{
   case 6:
       text = "Bugün Cumartesi";
       break;
   case 0:
       text = "Bugün Pazar";
       break;
   default:
       text = "Hafta içindesin!";
}

Farklı sonuçlarda da aynı kodların çalıştırılmasını case değer: kodunu farklı değerler için alt alta tekrarlayarak sağlayabiliriz.

JavaScript Kodu

var meyve = "Çilek";

switch( meyve )
{
   case "Kiraz":
   case "Çilek":
      mesaj = " kırmızıdır";
      break;
   case "Portakal":
      mesaj = " turuncudur";
      break;
   case "Limon":
   case "Ananas":
      mesaj = " sarıdır";
      break;
}

Farklı durumlarda farklı işlemler yapmak gerekebilir. Bu durumların tespit edilmesi için koşul ifadeleri bize yardımcı olur.

Şartların sağlanıp sağlanılmadığını tespit ederken standart üç ifade kullanılır. Bunlar if, else if ve else'dir. Örneği inceleyelim;

JavaScript Kodu

var mesaj = "";

var saat = 5;

if ( saat < 10 )
{
    mesaj = "İyi sabahlar";
}
else if ( saat < 20 )
{
    mesaj = "İyi günler";
}
else
{
    mesaj = "İyi akşamlar";
}

Örnekte saat değişkeni 5 olarak belirtilmiştir. Bu değişkenin sayısal değerine göre mesaj değişkeninin şekillenmesi isteniyor. Eğer saat 10'dan küçükse "İyi sabahlar", eğer 20'den küçükse "İyi günler", hiçbiri değilse "İyi akşamlar" demesi sağlanıyor. Dikkatli incelendiğinde parantez içerisinde koşullara yer veriliyor.

• if ( koşul sağlanıyorsa ) { şunları yap }
• else if ( koşul sağlanıyorsa ) { şunları yap }
• else { şunları yap }

Koşul oluştururken mutlaka IF ile başlanır. Parantez içinde koşul belirtilir ve yapılacaklar kıvrımlı parantez içinde yazılır.

ELSE IF kullanmak için öncelikle IF kullanmış olmak gereklidir. Yani IF kullanmadan ELSE IF ile bir kontrol yapılamaz. "O olmadı bari bunu dene" anlamı taşır.

ELSE kullanırken parantez açılmaz ve koşul yazılmaz. ELSE, diğer tüm if ve else ifler çalışmadıysa, yani hiçbir koşul sağlanılamadıysa yapılacak şeyi belirtir.

Koşul Operatörleri

Koşul ifadeleri mantıksal değerlerdir. Doğru (true) ya da yanlış (false) olabilirler. İki eşittir (==) bir koşul ifadesidir ve iki değişken ya da değerin denkliğini doğrulamayı sağlar. Örneğin;

JavaScript Kodu

var x = 5;

var y = 6;

var sonuc = "";

if ( x == y )
{
   sonuc = "Birbirine eşit";
}

Şimdi bu koşul ifadelerini ve anlamlarını listeleyelim:

Karşılaştırmalar

NOT: Aşağıdaki örneklerde x'in değeri 5 alınacaktır!

İşaret	Anlamı	Koşul İfadesi	Sonuç
==	Birbirine eşitse	x == 8	false
		x == 5	true
!=	Eşit değilse	x != 8	true
===	Türleri eşitse	x === "5"	false
		x === 5	true
!==	Türleri eşit değilse	x !== "5"	true
>	Büyükse	x > 8	false
<	Küçükse	x < 8	true
>=	Büyük veya eşitse	x >= 8	false
<=	Küçük veya eşitse	x <= 8	true

Mantıksal İfadeler

NOT: Aşağıdaki örneklerde x = 6 ve y = 3 alınacaktır!

İşaret	Anlamı	Koşul İfadesi	Sonuç
&&	ve	x < 10 && y > 1	true
||	veya	x == 5 || y == 5	false
!	değilse	!(x == y)	true

Mantıksal ifadelerden ve (&&) bağlacında her iki durum da doğru ise koşul sağlanır. Eğer veya (||) bağlacı kullanılmışsa belirtilen koşullardan sadece biri doğru olsa da önerme doğrudur.

Koşul İfadelerini Tek Satırda Kullanmak

JavaScriptte koşul ifadelerinde if kullanmak yerine tek satırda ( koşul ) ? doğruysa : yanlışsa;yapısını da kullanabiliriz. Aşağıdaki iki kullanım da aynı işi görecektir;

JavaScript Kodu

var mesaj = "Yaşınız 18'den ";

if ( yas >= 18 )
{
   mesaj += "büyük!";
}
else
{
   mesaj += "küçük!";
}

JavaScript Kodu

var yas = 19;

var mesaj = "Yaşınız 18'den ";

mesaj += ( yas >= 18 ) ? "büyük!" : "küçük";